Mehmet Hanifi GÜLEL
Son dönemde piyasada çiğ süt fiyatları Ulusal Süt Konseyi (USK) tavsiye fiyatının altına düştü, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan piyasayı regüle etmek için müdahale geldi. USK Yönetim Kurulu Başkanı Hamit Can, durumun süt ve süt ürünleri tüketimindeki yüzde 10-15 düşüşten kaynaklandığını söyledi.
Yaşanan pahalılık ve alım gücündeki düşüş sonrası süt ve süt ürünleri tüketimindeki gerileme, piyasada fiyat dengesini bozdu. Çiğ süt fiyatının serbest piyasada USK tavsiye fiyatının altından alınmaya başlanmasıyla devlet regülasyon için harekete geçti.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Et ve Süt Kurumu aracılığıyla geçtiğimiz günlerde 16 ilde çiğ süt alımına başladı. Üreticiler, maliyetin altında süt sattıklarını ve zarar ettiklerini ifade ederek, süt ineklerinin kesme gönderileceğini söylüyor. Ulusal Süt Konseyi (USK) Yönetim Kurulu Başkanı Hamit Can, “Bu yıl süt üretiminde yüzde 5 ila 6 oranında daha yüksek rakamlara ulaştık. Geçen yıl bu dönemde üretilen süt, ihtiyacı ancak karşılayabilecek durumdaydı.
Bizim bu yıl için öngöremediğimiz temel sorun tüketim miktarlarının ciddi şekilde azalmış olması. Şu an farklı kanallarda süt ve süt ürünleri tüketim miktarı yüzde 10 ile 15 arasında düştü. Tüketim miktarı turizm kanalında daha fazla düşerken perakende kanalında ise öngörülen satışlar gerçekleşmedi” dedi. Sektörün belirli bir noktaya kadar kendi piyasa regülasyonunu yaptığını ifade eden Can, sanayicinin ihtiyacı olmasa bile üretici mağduriyetinin önüne geçebilmek adına belirli bir süreyle çiğ süt alımına devam ederek stok yaptığını iletti.
Süt tozu ve kaşar peyniri için ise teleme (peynir üretiminde kullanılan bir yöntem) yapıp stokladığını ifade eden Can, “Bu stoklar yapıldı, ancak tüketim artışındaki beklenen ivmeyle stoktaki ürünler satılamadı. Hazirandan itibaren çiğ süt üretiminde düşüş olurdu, bu stoklar kullanılırdı ve bir şekilde tüketilirdi. Bu yıl süt üretim miktarlarında düşüş olmadı. Stok fazla, tüketimin ise az olduğu bir atmosferde ise maalesef arz fazlası süt oluşmaya başladı” diye konuştu.
Regülasyonu önemsiyoruz
USK olarak mayıs ayında süt fiyatını artırdıklarını ve Türkiye’de hiçbir zaman bu ayda çiğ süt fiyatının artmadığına dikkat çeken Hamit Can, arz ve talep dengesindeki bozulmanın nihai olarak fiyattaki istikrara olumsuz etki ettiğini söyledi.
Çiğ süt fiyatının serbest piyasa koşullarında belirlendiğini kaydeden Can, “Bu, pazarın tamamen yapısıyla ilgili. Biz Ulusal Süt Konseyi olarak çiğ süt fiyatının daha aşağı çekilmemesi için Tarım ve Orman Bakanlığından farklı destekler talep ettik. Bunlardan bir tanesi de fazla olan süt arzının regüle edilmesiydi.
Et ve Süt Kurumu, 16 ilde arz fazlası sütün değerlendirilmesi amacıyla geçtiğimiz hafta piyasa regülasyonuna başladı. Bu uygulama ne kadar etkili olacak şu anda belli değil. Ancak Ulusal Süt Konseyi olarak regülasyon uygulamasını oldukça önemsiyoruz. Üreticilerimizin çiğ süt fiyatı konusunda haklı endişeleri var. İneklerin kesime gönderilmesi endişesini biz de taşıyoruz ama şu an bunu söylemek için çok erken. Şu an piyasada bizim ilan ettiğimiz tavsiye fiyatın üstünde fiyatlarla da çiğ süt satılıyor. Öte yandan bazı bölgelerde daha düşük fiyatlar ifade ediliyor.
Biz USK olarak çiğ süt fiyatını 14.65 TL’ye ilave olarak Bakanlık litre başına destek veriyor” ifadelerini kullandı. Sütte fiyattan ziyade tüketicinin alım gücünün önemli olduğunu belirten Can, “Özellikle Kurban Bayramı’ndan sonra tüketim oldukça düştü. Sanayicimiz ürün satmakta zorlanıyor. Firmaların önümüzdeki süreçte indirim kampanyaları yapmasını bekliyoruz. Bu kampanyalar önümüzdeki günlerde marketlere yansıyacaktır” dedi.
İhracatta fiyatta rekabet edilemiyor
Süt ve süt ürünleri ihracatına değinen Hamit Can, maliyetlerden dolayı UHT süt ve süt tozu ihracatında ülke olarak çok şansımızın olmadığını söyledi. Süttozu ihracatının önünün açılmasına rağmen dünyadaki fiyatların daha ucuz olması sebebiyle pazara giremediklerini dile getiren Hamit Can, “Üretimi fazla olan bazı ülkeler muhtemelen üreticilere destek veriyorlar ve daha uygun fiyatlara bunun satılmasını sağlıyorlar.
Düne kadar Çin dünyada en büyük ithalatçı ülkeydi. Çin bile artık süt tozu ihraç edecek duruma geldi. Diğer taraftan içerdeki süttozu stoklarını eritecek bir yapının tesis edilmesi gerekir. Eğer stoklarda bulunan süttozu bir şekilde yurtdışı edilebilirse piyasada çiğ süt alım iştahı artacaktır” şeklinde konuştu.
